De toepassing van STEM op de klasvloer van de kleuter- en lagere school is en blijft een uitdaging. Een doordachte STEM-professionalisering is nodig voor leraren in het basisonderwijs. Leerkrachten ervaren een nood aan inspiratie en praktijkvoorbeelden maar ook aan de juiste begeleiding om STEM vorm te geven in de klas. Waar knelt precies het schoentje? Aan de goesting van de leerkrachten? Of is er een meer structureel probleem?

Leerkrachten zijn voortdurend op zoek naar geschikt lesmateriaal, expertise en mogelijkheden voor uitwisseling rond STEM. Hoewel er tal van innovatieve projecten beschikbaar zijn, blijft de implementatie van STEM in de dagelijkse lespraktijk een uitdaging. Dit komt deels door het gebrek aan tijd om zich in nieuwe materialen en methodes te verdiepen, maar ook door het ontbreken van de juiste begeleiding en ondersteuning.

Professionalisering staat de laatste jaren onder druk. Het lerarentekort zorgt er voor dat er minder ruimte is om extern ‘een nascholing’ te volgen tijdens de schooltijd (De Wilde, 2023), want elke leraar die dat doet, zet extra klassen in studie. Maar minder professionalisering kan zich op termijn wreken. Je kan leerkrachten moeilijk verwijten dat ze vasthouden aan klassieke STEM-methoden, als ze de kans niet krijgen er nieuwe te leren.

Wie zich wil professionaliseren, kan uit een ruim maar onoverzichtelijk aanbod kiezen. In veel gevallen gaat het om eenmalige activiteiten rond concrete praktijkvoorbeelden en hands-on activiteiten. Leerkrachten appreciëren die rechttoe rechtaan aanpak die hen warm maakt voor het onderwerp. Het nadeel ervan is dat een paar goede activiteiten nog geen goed STEM-onderwijs betekenen.

Van professionalisering verwachten we dat ze tot duurzame verandering leidt. Individueel gevolgde, eenmalige vormingen zijn op dat vlak minder effectief dan vormingstrajecten voor teams of trajecten van enkele leraren die ingebed zijn in veranderingsprocessen op schoolniveau. Onderzoek van Hattie (2015) toont de grote impact aan van leerkrachten die samenwerken en hun eigen aanpak evalueren.

Dat sluit aan bij een ander kenmerk van goede professionalisering. Aanbieders dienen rekening te houden met de beginsituatie van de deelnemers. In de praktijk betekent dat dat er meer gedifferentieerd moet worden, zelfs binnen teamtrajecten, wat niet per definitie ten koste gaat van de groepsdynamiek. Goede trajecten lassen ook uitwisselingsmomenten of intervisie en coaching op maat in.

Idealiter overstijgt dat samenwerken het teamniveau. Daarom bouwen we verder aan een netwerk van leerkrachten, lerarenopleiders en onderzoekers die actief zijn rond STEM. Leerkrachten die deelnemen aan ons lerend netwerk krijgen niet alleen toegang tot nieuwe materialen en inzichten vanuit praktijkgericht onderzoek, maar zij kunnen ook hun eigen ervaringen en good practices delen. Dit creëert een dynamische en ondersteunende leergemeenschap, waarin elke leerkracht en lerarenopleider kan groeien en iets bijdragen. Het uitwisselen versterkt de (praktijk)kennis van de lerarenopleider die dit op zijn beurt meeneemt naar zijn lerarenopleiding. Een win-win voor leerkracht én lerarenopleider.

In 2024 vieren we met het lerend netwerk ons 10-jarig bestaan, een mijlpaal die ons trots maakt en ons motiveert om door te gaan.

Geïnteresseerd in onze werking? https://www.arteveldehogeschool.be/stemvoordebasis/

Inschrijven voor onze vormingstrajecten? https://vivesweb.be/stembasisnet/

Het lerend netwerk STEMBASIS en de bijbehorende initiatieven worden gerealiseerd via een subsidie vanuit het Departement Onderwijs & Vorming.

Het is een unieke samenwerking tussen vijf hogescholen:

Kirsten Devlieger (Arteveldehogeschool), Jozefien Schaffler (Arteveldehogeschool), Catherine Roden (PXL), Leen Smets (PXL), Philippe Windelen (AP), Maya Verlinden (AP), Veerle Verschoren (Odisee), Laura Vervacke (Odisee), Leen Bisschop (Odisee), Geert Neyrynck (VIVES), Stephanie Vervaet (VIVES), Linde Zutterman (VIVES), Kristof Van de Keere (VIVES), Annelore Blondeel (VIVES)

Lerarenopleiders en onderzoekers bij Vives

Referenties

De Wilde, J. (2023, 13 maart). Willen maar niet kunnen, afgehaald op 24 mei 2024, van https://www.velov.be/willen-maar-niet-kunnen/

Hattie, J. (2015). What doesn’t work in Education: The Politics of Distraction. London: Pearson.

Foto: Joke Couvreur