De verschrikkelijke 42%

Enkele weken terug stelde de OESO een rapport voor met richtlijnen voor een strategie ‘levenslang leren’ in Vlaanderen. Weten dat niet alle volwassenen gelijk zijn is een ding, ze schikken in negen profielen volgens hun motivatie om te leren en de obstakels op hun weg is nog iets anders. Het rapport maakt aanbevelingen op maat. Hoe zinvol een gedifferentieerde aanpak voor de bonte groep van al dan niet lerende volwassenen ook is, het rapport noopt ons ook tot een algemene reflectie over het onderwijs van alle kinderen en jongeren voor ze hun diploma secundair en/of hoger onderwijs behalen.

De 42% van de volwassenen die naar eigen zeggen geen enkele vorm van professionalisering volgt en er ook geen zin in heeft, heeft leerplichtonderwijs gevolgd en een klein deel ervan wellicht ook hoger onderwijs. Vier op de tien kinderen die de voorbije decennia achter onze schoolbanken heeft gezeten heeft blijkbaar een dégout overgehouden aan al dat leren. De gedachte aan levenslang leren – de term alleen al – is in hun ogen mogelijk afschrikwekkend, een hint naar een geheugenspoor dat ze liever gewist zien. Taalkundigen onderlijnen vaak het belang van leesplezier als stuwende en duurzame kracht achter leerwinst op het vlak van taal. Moeten we dan leesplezier niet met een letterwissel aanpassen in en verruimen tot leerplezier?

Differentiëren tussen gemotiveerde en niet gemotiveerde volwassen lerenden kan op een bepaald punt noodzakelijk zijn, maar als we met preventieve acties naar alle kinderen de tweede groep heel klein kunnen houden, wint iedereen.

Leerplezier, what’s in a name?

Voor ons is de kern van leerplezier echte interesse, de intrinsieke motivatie om iets te weten of te kunnen en het genot dat je ervaart bij het leren zelf. Het is geen vorm van blijheid met een beloning nadat je iets aantoonbaar geleerd hebt of het vermaak dat je soms voelt bij een leuke enscenering rond het eigenlijke leren.

Zo begrepen wordt pas echt duidelijk wat de impact kan zijn van kinderen en jongeren leerplezier laten ervaren. Ze zullen uit zichzelf formele en informele leerkansen zoeken en wellicht ook vinden, makkelijker obstakels overwinnen, zichzelf verder ontwikkelen en op meerdere manier meer kunnen bijdragen tot de samenleving.

Leerplezier besmettelijk maken

Leesplezier heb ik opgedaan dankzij verstokte lezers, betekenisvolle anderen die graag lazen en gepassioneerd spraken over hun hobby of net zo goed zichtbaar in stilte genoten met een boek, krant of andere woordendrager. Veel kinderen krijgen die vonk thuis, bij anderen springt die over van een leerkracht of een goede vriend, of deze komt spontaan. Als samenleving hebben we geen vat op wat er thuis gebeurt en met wie kinderen en jongeren vriendschapsbanden smeden (gelukkig maar), enkel de vorming van leraren hebben we tot op zekere hoogte in de hand. Zij kunnen model staan voor lees- en leerplezier. Het zou mooi zijn als leerplezier overbrengen een deel van ons verborgen curriculum is, iets wat we uitstralen en meegeven als leraren en lerarenopleiders. Het mag uiteraard ook expliciet: vertel aan je leerlingen en collega’s wat je aan het leren bent, wat je op dat moment bijleert en hoe het je verrijkt. Je bent er bovendien een modelprofessional mee, iemand die uitstraalt dat een echte pro zijn en blijven meer is dan een kwestie van het teren op verworven competenties, talent of een welontwikkeld buikgevoel. Het is blijvend en met plezier werken en leren. Die goestingsprankel kan hen aansteken.

Prettige vakantie binnenkort en wie weet… veel lees- en leerplezier.