De moestuin is meer dan zomaar een plek waar mensen groenten telen. Het is ook een bijzonder rijke leeromgeving.

Outdooractiviteiten verhogen de motivatie van leerlingen (Pambudi, 2022; Cools & Van Helleputte, 2017). Daar zijn verschillende redenen voor, maar in deze context is de variatie aan activiteiten die de moestuin te bieden heeft alvast een cruciale. Leerlingen kunnen er simultaan verschillende taken uitvoeren in lijn met hun interesses en specifieke ontwikkelingsniveaus. Dat verklaart mee dat de moestuin voor veel leerlingen en leraren als een oase van rust ervaren wordt, waar probleemgedrag heel uitzonderlijk is.

De moestuin laat leraren toe abstracte concepten (huidmondjes van de plant, voedingsstoffen voor plant en mens, grondsoorten…) spelenderwijs en actief aan te leren aan hun leerlingen (Park, 2022). Het toppunt van aanschouwelijkheid betekent ook dat in de moestuin de handen uit de mouwen gestoken worden. Voor de hand liggende taken als de bodem harken, omspitten, zaaien, planten, water geven, wieden, oogsten, de oogst verwerken en composteren impliceren heel verschillende vaardigheden en kennis. Maar de geïntegreerde vaardigheden en kennis waaraan gewerkt kan worden, gaat breder en dieper. Leerlingen kunnen de pH van de bodem bepalen en er de gevolgen van zien in termen van optimale groei, het belang van insecten ervaren, ze bekijken onder de microscoop en er een hotel voor bouwen.

Ballantyne en Packer (2002) stellen dat contact en interactie met de omgeving een effectievere leerstrategie zijn dan overgestructureerde activiteiten, waarbij kinderen werkbladen moeten invullen of enkel mogen luisteren naar het verhaal van een natuurgids.

De vakoverschrijdende eindtermen (voeten) mogen dan in het secundair onderwijs vervangen zijn door sleutelcompetenties, het idee dat goed onderwijs meer nastreeft dan kennis en vaardigheden vergaren, blijft op alle onderwijsniveaus intact.

De omgeving van de moestuin bevordert ietwat verrassend de persoonlijke ontwikkeling van zowel leerling als leerkracht en zorgt voor een diepgaande verbondenheid tussen beiden en de omgeving (Cools & Van Helleputte, 2017). In dat verband vertellen leraren betrokken bij de Experimententuin dat het de soft skills van hun leerlingen prikkelt.

Een heel bijzondere groep van Vlaamse en universele (leer)doelen  (UN sustainable development goals) heeft te maken met duurzaamheid en wereldburgerschap. Bewust leren omgaan met voeding is belangrijk. We vatten voedselvaardigheid dus ruimer op dan kennis en kunde van de voedselketen. Nadenken over voedselverspilling en ieders ecologische voetafdruk maken er ook deel van uit.

Een schoolmoestuin is per definitie een project van velen. Dat geldt ook voor de Experimententuin die ons tot het schrijven van deze blog aanzet. Het is een praktijkgericht wetenschappelijk onderzoeksproject van de co-hogeschool Odisee, waarin lagere scholen, de opleidingen Lager Onderwijs, Voedings- en Dieetkunde en Biomedische Laboratorium Technologie en nog andere Gentse actoren de handen in elkaar slaan. Samenwerken maakt hard werk licht, goede afspraken maken goede vrienden. Het zal op uw school niet anders zijn.

Het is een educatief project met als doel leerlingen actief te betrekken in het volledige proces van zaadje tot lekker en gezond op het bord. Het zet in op de thema’s gezonde voeding en duurzaamheid en heeft bijzondere aandacht voor de maatschappelijk meest kwetsbare kinderen.

De Experimententuin ontwikkelt een educatieve methodiek, waarmee leerlingen van de derde graad lager onderwijs aan de slag kunnen gaan in de moestuin, koken en onderzoeken (hands-on). Het project laat hen daarbij reflecteren over gezonde en duurzame voeding (minds-on). De methodiek beoogt om reeds op jonge leeftijd in te spelen op het voedingsgedrag door de voedselvaardigheden bij de leerlingen te verhogen. Dit stelt hen in staat om kritisch te kunnen handelen en na te denken over de impact van voedingskeuzes op de eigen gezondheid en de bredere samenleving.

Houd alvast 21 juni 2023 vrij in je agenda voor de studiedag, georganiseerd door de Experimententuin op de Technologiecampus Odisee Gent.

Experimententuin | Van zaadje tot lekker en gezond op het bord

Van links naar rechts:

Brecht Gryson: Praktijklector Biomedische laboratoriumtechnologie & Voedings- en dieetkunde

Liselotte Van Heleve: Lector Voedings- en dieetkunde, diëtist en gezondheidspromotor

Dorien Masschelein: Lector Lager onderwijs en leerkracht

Ellen Van Gucht: Lector Voedings- en dieetkunde en diëtist

Ballantyne, R. and J. Packer, Nature-based Excursions: School Students’ Perceptions of Learning in

Natural Environments. International Research in Geographical and Environmental Education, 2002.

11(3): p. 218-236.

Cools, D. & Van Helleputte, G. (2017). Van outdoor learning naar outdAre Teaching. School en

klaspraktijk, 232, 36–47.

Odisee Co-hogeschool. (2022). Experimententuin: van zaadje tot lekker en gezond op het bord.

experimententuin.be/. Geraadpleegd op 5 december 2022, van https://experimententuin.be/

Pambudi, D. S. (2022). The Effect of Outdoor Learning Method on Elementary Students’ Motivation

and Achievement in Geometry. International Journal of Instruction, 15(1), 747–764.

https://doi.org/10.29333/iji.2022.15143a

Park, J. (2020). Early childhood teacher’s awareness for mathematics education and outdoor

movement activity. The International Journal of Advanced Culture Technology, 8(2), 204–208.

https://doi.org/10.1177/2050312120901732

sdgs. (z.d.-b). SDGs. Geraadpleegd op 21 oktober 2022, van https://www.sdgs.be/