5/10

Wat hebben zeevaarders en leraren gemeen? U zou aan moed kunnen denken, aan lange werkdagen of aan lange vakanties. Uw antwoord verraadt wellicht iets van uw vertrouwdheid met de beroepen of de mate waarin u er sympathie voor heeft. Waar geen discussie over kan bestaan, is dat ze allebei hun internationale dag hebben. Ze zijn wat dat betreft buitenbeentjes. Op de VN-lijst prijken veel andere activiteiten en groepen van mensen, maar leraren en zeevaarders zijn de enige beroepsgroepen die op een bepaalde dag gevierd worden, tenzij we mensen met een korter mandaat zoals VN-blauwhelmen meerekenen.

Hoe de zeevaarders op zee of aan land 25 juni vieren, prikkelt de verbeelding. Mij boeit toch vooral de vraag wat we juist vieren op 5 oktober, op de dag van de leraar. Voor ik inga op wat er bij ons gebeurt, kijk ik even buiten de grenzen, naar twee landen waar ik vroeger woonde en werkte.

Van in Ecuador herinner ik dat er een Día del Maestro is. Wat ik vergeten was, is dat die op 13 april valt, de geboortedatum van Juan María Montalvo, een leraar en schrijver uit de 19e eeuw. Hoewel Ecuador niet voor de internationale dag kiest, staan dezelfde ideeën voorop die UNESCO er sinds de lancering in 1994 aan koppelt: erkenning voor leraren en aandacht voor hun rechten en arbeidsomstandigheden.

In de Verenigde Staten viert men op 3 mei National Teacher Appreciation Day. Die naam geeft een explicietere boodschap dan het algemene Dag van de leraar of Wereldlerarendag. Het is een dag waarop niet-leraren uitgenodigd worden zich erkentelijk te tonen aan de wel-leraren. Bijzonder aan de VS is ook dat de dag ingebed is in een waarderingsweek. President Biden gaf er dit jaar zelfs een perscommuniqué over uit, waarin hij zich als leider van het land expliciet uitsprak over het belang van meer diverse lerarenteams.

Vierden wij vorige week zelf hoe belangrijk we wel zijn of werden we gevierd door de rest van de samenleving? Onder impuls van de actie Saved by the bell lijkt 5/10 in onderwijskringen naast met een nipt voldoende (5 op 10) vooral geassocieerd te worden met een oproep voor universele toegang tot kwaliteitsvol onderwijs. Hoezeer ik die claim een warm hart toedraag en hij ook bij ons aan relevantie wint, vergeten we er misschien de erkenning van ons eigen werk bij. Of wijken we daar met de rest van de samenleving voor uit naar de ‘leraar van het jaar’-actie van Klasse eind juni?

Dag van de profvoetballer?

Waarom zouden we als gemeenschap überhaupt wel een dag van de leraar vieren en geen dag van de profvoetballer? Die bezorgen veel mensen toch prima amusement ? Nee, eerder dan dat profvoetballers moeten ijveren voor hun dag, zouden we moeten hopen dat een dag van de leraar onnodig wordt. Een beroepsgroep verdient een dag omdat er een kloof bestaat tussen de maatschappelijke meerwaarde die ze biedt en de erkenning die ze ervoor krijgt. Verplegers die volgens andere lijsten op 12 mei gevierd worden, zullen er zich ongetwijfeld in erkennen. Ze worden het meest erkend als de nood aan hun goede zorgen het grootst is. Eenmaal de pandemie luwt, taant hun erkenning mee.

Ben ik afgunstig op profvoetballers? Het zou best kunnen, want ik had als jongen heel graag in hun schoenen gestaan. Punt is dat een grote erkenning voor iets dat relatief weinig maatschappelijke meerwaarde oplevert en een al te bescheiden erkenning voor wat veel maatschappelijk belang heeft, een samenleving schaadt. Veel erkenning en een hoog inkomen in bijvoorbeeld het topvoetbal bij de mannen en de showbizz maakt dat veel kinderen en jongeren een carrière nastreven in de sport of de showbizz. Hoe leuk zij en hun fans hun uit de voegen gebarsten hobby ook vinden en hoeveel de markt er ook voor over heeft, het trekt aandacht en energie weg van wat er echt toe doet. Dat het kleinste kransje van sterren buitenproportioneel vergoed en vereerd wordt, versterkt de aantrekkingskracht. Topsport en showbizz zijn winner-take-all markets; degene die een sikkepit beter is, strijkt pakken meer op dan de net iets mindere goden en oneindig veel meer dan gewone stervelingen die betalen om te spelen, maar ervan dromen zelf topper te worden. Daar kan geen dag van de leraar of verpleger tegenop. Hoewel.

De druiven, ze zijn zo zuur

Je kan ook anders kijken naar de buitenproportioneel opgeklopte verdienste van een ster en de meer bescheiden appreciatie voor een leraar. Sterren lijden ook. Wij blijven tenminste gespaard van paparazzi. Belangrijker dan dat, de bescheiden waardering die ons te beurt valt, voorkomt dat we veel extrinsiek gemotiveerde mensen aantrekken. Belangrijker nog, het maakt dat we kleine tekenen van waardering ook beter opmerken zoals mijn collega’s en ik op de dag van de leraar, in de marge van onze co-creatiedag.

De ene komt op de markt een oud-leerling tegen die zich nog levendig herinneren hoe ze het belang van iets inpeperde, de ander wordt aangeklampt op een receptie voor leestips en een laatste hoort via derden dat ze school maakt met haar heuristieken of woordstelletjes. Leraren kunnen zoiets niet plannen, het overkomt hen, maar het doet ongelooflijk deugd. Het sterkt ons op 10/10, de dag van de geestelijke gezondheidszorg.

Veel kan beter, maar niet alles.

Johan De Wilde, co-voorzitter van Velov en lerarenopleider bij Odisee