Onderwijs en eten hebben veel met elkaar gemeen. We kunnen niet zonder, steken er tijd en geld in en terwijl slechts een minderheid als kok of restaurantrecensent door het leven gaat, zijn we allemaal ervaringsdeskundigen. Toch zie ik ook een belangrijk verschil tussen de twee werelden: zowel koks als de mensen die hun maaltijden opeten weten in de breedte door de band meer over eten dan leerlingen en hun leraren over onderwijs. In de wereld van het eten gaat bijna iedereen vreemd. Haast niemands kennis beperkt zich tot de klassieke Belgische kost.
In onderwijsland spitst de kennis zich veel vaker toe op het vertrouwde, het onderwijs dat men zelf genoot en dat van de eigen kinderen, zonder dat men zich bewust is van die enge blik. Sterker nog, wellicht kent niemand ons onderwijs echt. Wie ook het buitengewoon onderwijs en het kleuteronderwijs kent, daag ik uit of hij of zij ook thuis is in alle denkkaders, administratieve systemen en specifieke regelgeving van het deeltijds onderwijs, het volwassenenonderwijs, het kunstonderwijs en OKAN. In het beste geval beseffen we dat we eenoog zijn.
Een vrij onbekende en onbeminde niche in ons onderwijs is OKAN, de onthaalklas voor anderstalige nieuwkomers tussen 12 en 18 jaar. Recent kwam OKAN in het nieuws omwille van een schrijnend tekort aan plaatsen. Over dit onderwijs voor Nederlands onkundige adolescenten die minder dan een jaar in België verblijven valt veel positiefs te vertellen. Wellicht kan de ruime onderwijswereld ervan leren.
O KANs
OKAN is vooreerst een intensief taalbad Nederlands. Afghanen, Oekraïners of jongeren met een andere nationaliteit die soms letterlijk geen woord Nederlands spreken, bereiken na een jaar gemiddeld een woordenschat van 3000 Nederlandse woorden. Hoewel dat schril afsteekt tegen de 18.000 van een doorsnee 12-jarige moedertaalspreker, landt de overgrote meerderheid van de ex-OKAN’ers goed in de klas waarnaar ze daarna doorverwezen worden, zelfs als dat het 4e jaar in een doorstroomrichting is. Dat geeft aan dat OKAN ook inzet op een goede voorbereiding op het vervolg van de schoolcarrière en op acculturatie. In de zogenaamde draagscholen waar de intake, de onthaalperiode en de OKAN-klassen op verschillende niveaus georganiseerd worden, staat een team van vervolgcoaches klaar om de leerlingen en de scholen waar ze na OKAN terechtkomen te ondersteunen.
Geloven in mensen
Wat een OKAN-leerling niet kan, is al bij de intake duidelijk. Hij spreekt geen Nederlands en dat weet hij zelf maar al te goed. Bij sommige leerlingen komt daar de schaamte van het analfabeet zijn bij. Toch maken de OKAN-medewerkers contact en kijken ze wat leerlingen wel kunnen en waar ze interesse in hebben. Er komt al eens een kei in wiskunde of digitale vaardigheden binnen en van anderen blijkt in de onthaalperiode dat ze ondanks veel hiaten in hun basiskennis enorm snel dingen oppikken. Jongeren bij wie het minder vlot, worden op hun niveau geholpen en komen vaak even enthousiast terug van hun snuffelstages in andere scholen en richtingen waar ze na OKAN naartoe willen.
OKAN’ers hangen sterk aan elkaar en zijn een dankbare groep. Dat hoor en voel je als met de leerlingen en hun leerkrachten spreekt. Welke leraar kan zeggen dat hij ’s morgensvroeg een oud-leerling aan de schoolpoort treft die als kersverse papa zijn geluk wil delen met de eerste mensen die hij echt kende in België en die hem zich hier thuis deden voelen?
Onze collectieve betrokkenheid op onderwijs en het belang dat we eraan hechten voeden het vuur van het debat. Dat is logisch en een goede zaak. Maar waar interesse in eten koks en foodies aanzet om nieuwe keukens te verkennen, gebeurt dat in het onderwijs vooralsnog bitter weinig en eerder omwille van persoonlijke omstandigheden dan uit vrije wil. Collega’s onderwijsmensen, ga ook eens vreemd in onderwijsland. Leer nieuwe onderwijsniches kennen en je vertrouwde onderwijswereld anders zien.
Met dank aan het multidisciplinaire team van lesgevers van OKAN VTI-Aalst, de opvolgcoaches en leerlingen voor een geweldige introductie voor partnerscholen en -organisaties en geïnteresseerde OKAN-aanbieders.
